Με «μάσκα» την οθόνη: Τα μουσεία στην εποχή της καραντίνας

Με «μάσκα» την οθόνη: Τα μουσεία στην εποχή της καραντίνας

Οι πολλές και διαφορετικές προκλήσεις με τις οποίες ήρθε αντιμέτωπη η σύγχρονη κοινωνία την τελευταία δεκαετία, δεν θα μπορούσαν να αφήσουν ανεπηρέαστο το χώρο του Μουσείου. Η οικολογική καταστροφή και η κλιματική αλλαγή, οι ένοπλες συρράξεις, κοινωνικές αναταραχές και ανακατατάξεις ως συνέπεια της οικονομικής κρίσης, των προσφυγικών και μεταναστευτικών συρροών, είναι μερικά μόνον από τα ζητήματα που έθεσαν ως επιτακτικό τον επαναπροσδιορισμό των στόχων και του διευρυμένου ρόλου του μουσείου όσον αφορά τη σύνδεσή του με την κοινωνία, την ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση των πολιτών, τη συμβολή στην τυπική και άτυπη εκπαίδευση και καλλιέργεια του κοινού.

Η πανδημία του COVID-19 έφερε πολύ πιο άμεσα και βίαια στο προσκήνιο της «μουσειακής πραγματικότητας» την απαίτηση για κατάρτιση σχεδίων έκτακτης ανάγκης σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. Τα μουσεία εν πολλοίς παραμένουν κλειστά στις περισσότερες χώρες ή ανοιχτά υπό αυστηρούς όρους και περιορισμούς. Η συνειδητοποίηση ότι στη νέα αυτή «πραγματικότητα» το μουσείο πρέπει να ξανακερδίσει το «κοινό», ανοίγοντας νέους διαύλους, αποτελεί μία μεγάλη σύγχρονη πρόκληση για τον ίδιο τον Πολιτισμό. Ο Διεθνής Οργανισμός Μουσείων ICOM, επιθυμώντας να καταγράψει τις επιπτώσεις της πανδημίας στα μουσεία, πραγματοποίησε δύο έρευνες, τα αποτελέσματα των οποίων εκπέμπουν σήμα κινδύνου για το μέλλον των μουσειακών οργανισμών. Όπως εξηγεί η Τ. Χατζηνικολάου στο , «κοινή είναι η διαπίστωση ότι το μουσείο του αύριο δεν θα είναι το ίδιο με εκείνο του χθες. Η ψηφιακή στροφή είναι γεγονός, καθώς τα μουσεία αναζητούν μια διέξοδο για να συνεχίσουν να επικοινωνούν με το ευρύτερο κοινό. Ζητούμενο είναι τώρα η επίτευξη της αναγκαίας ισορροπίας.»1

Ωστόσο, τα μουσεία είναι μεν κλειστά, αλλά όχι απαραίτητα σιωπηλά. Ένας σημαντικός αριθμός στην Ελλάδα και στο εξωτερικό καταβάλλουν μεγάλη προσπάθεια να κρατούν το ενδιαφέρον του κοινού μέσα από εικονικές εκθέσεις, 3D περιηγήσεις με ξενάγηση, ψηφιακές εφαρμογές και δράσεις, αποδεικνύοντας ότι παραμένουν ζωντανοί οργανισμοί ανταποκρινόμενοι στις απαιτήσεις του σύγχρονου ανθρώπου. Μία σημαντική μερίδα του κοινού, ανάμεσα στους οποίους εκπαιδευτικοί και μαθητές, «απολαμβάνουν» τα πολιτισμικά αγαθά αποκλειστικά με τη βοήθεια των ψηφιακών μέσων, δίνοντας έδαφος σε έναν δημιουργικό επιστημονικό διάλογο για τα οφέλη και τις συνέπειες της ψηφιακής αυτής σχέσης. Οι προβληματισμοί που προκύπτουν είναι κρίσιμοι και δελεαστικοί ταυτόχρονα. Για παράδειγμα: Κατά πόσο ο επισκέπτης θα νιώσει την ανάγκη να επισκεφτεί και το πραγματικό μουσείο; Πώς επηρεάζεται η ερμηνεία ενός αντικείμενου, μιας συλλογής από τις εικονικές/ ψηφιακές παρεμβάσεις; Πώς μπορούν να αξιοποιηθούν ουσιαστικά και σταθερά οι ψηφιακές εφαρμογές και τα εικονικά μουσεία στο πλαίσιο της τυπικής εκπαίδευσης;

Διαβάστε ένα πρόσφατο δημοσίευμα, τροφή για σκέψη και διάλογο https://www.kathimerini.gr/culture/561184846/sti-meth-oi-naoi-toy-politismoy/

1 ICOM, Ενημερωτικό Δελτίο, Περίοδος Β’, Δεκέμβριος 2020, τχ.17